قوچان دریک نگاه
در پهنه فراخ دشت«استاونا» یا «استو» مرکز خبوشان قدیم،کمانداران و چابکسواران تیزتک پارتی،سرانجام امپراتوری مقتدر«یوئه-چری» را که تاریخ به نام کوشانیان از ایشان یاد میکند تاسیس کردند. دولتی که به سخن دیاکونوف،محقق شوروی،در تاریخ آسیا نقش بزرگی راایفا نمود.
وقتی به دوران باستانی این قوم بنگریم،صلابت و درخشندگی آن ، کهن نامه ای را برای ما بازگو میکند که سرانجام آن ایجاد شهر قوچان کنونی با اسامی:«آساک» یا «آرسکا» ست که در واقع یادگار دوهزار ساله همان قوم به شمار می آید.
قوچان یکی از شهر های مرتفع شمال شرقی خراسان بزرگ است که از شمال به کشور ترکمنستان و از خاور به شهرستان درگز و از جنوب به مشهدو نیشابور و از جانب باختر به شهرستانهای شیروان و بجنورد و اسفراین محدود شده است .البته لازم به ذکر است که تقسیمات جدید استانی و شهرستانی که اخیرا استان خراسان بزرگ را به چند بخش جدا نموده قدری در مرز بندی قوچان خلل وارد نموده(بخش های آن).
طول و عرض جغرافیایی این شهر به این قرار است: 58 درجه و 30 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 7 دقیقه عرض شمالی است. اختلاف ظهر قوچان با تهران 25 دقیقه و قبله آن 51 درجه و 1 دقیقه و 7 ثانیه میباشد.
ارتفاعات اصلی البرز که تا کوههای هزار مسجد امتداد یافته با یک رشته دیگری که تا شمال تبادگان(از بخش های مشهد) ادامه دارد شهرستان قوچان را محصور کرده و ارتفاعات جنوبی نیز دنباله کوه آلاداغ را به کوههای بینالود پیوند میدهد.
آب و هوای قوچان بطور کلی ییلاقی میباشد و وجود چشمه ها و کوههای بلند و بعضا سرسبز جلوه زیبایی به این شهر داده است،رودخانه اترک هم که لازم به توضیح بیشتری ندارد (چون به اندازه کافی به گوشمان آشناست) از وسط شهر قوچان عبور میکند و پل های متعددی روی این رود جهت عبور و مرور زده شده .
شهر قوچان همان شهر قدیمی «خبوشان» است که در پی زلزله های متعدد که بیش از 1 قرن گذشته در این مکان اتفاق افتاده،تشکیل و بازسازی شده است.(در محل جدید و فعلی).
اسامی قدیمی این شهر :آساک، آساآک،آشاک، و آرسکا بوده که بعد از آن به کوشان یا کوچان ،خبوشان و همکنون «قوچان» تغییر پیدا کرده.
